Phải vất ‘‘nhân tâm’’ ra khỏi ‘‘Trực chỉ’’ (để tránh hiểu lầm)

( Câu thứ ba của bài kệ là ‘‘Trực chỉ Chân-tâm’’ hoặc ‘‘Trực chỉ minh tâm’’ )

Lê Anh Chí

__________________________________________

Dàn Bài :

I) Nếu phải lựa chọn giữa ‘‘nhân tâm’’ và‘‘Chân Tâm’’ thì . . .

II) Trực chỉ minh tâm

III) Tổ Đạt Ma :‘‘Trực chỉ Chân Tâm’’ và ‘‘Trực chỉ minh tâm’’

IV) Ngũ Tổ: ‘‘Trực chỉ Chân Tâm’’ và ‘‘Trực chỉ minh tâm’’

V) Lục Tổ: ‘‘Trực chỉ Chân Tâm’’ và ‘‘Trực chỉ minh tâm’’

VI) Chữ ‘‘nhân tâm’’ có nghĩa xấu, gần như tương đương với ‘‘lòng lang dạ thú’’

VII) ‘‘Trực chỉ nhân tâm’’ = = > Phân-tâm học

VIII) ‘‘Trực chỉ nhân tâm’’ = = > pháp môn hạng bét

IX) Thiền sư Nguyệt Khê giảng ‘‘chân tâm’’ và ‘‘minh tâm Kiến Tánh’’ thay vì ‘‘Trực chỉ nhân tâm’’

X) Câu thứ ba bài kệ là ‘‘Trực chỉ Chân-tâm’’/‘‘Trực chỉ minh tâm’’

__________________________________________

Bài kệ nổi tiếng của vị Tổ Sư của ta, bài kệ trấn sơn của Thiền Tông :

Ngoài giáo truyền riêng

Chẳng lập văn tự

Chỉ thẳng nhân-tâm

Kiến Tánh Thành Phật

cũng được truyền tụng như sau :

Ngoài giáo truyền riêng

Chẳng lập văn tự

Chỉ thẳng Chân Tâm

Kiến Tánh Thành Phật

khác nhau ở một chữ ở câu 3 (nhân và chân ) :

Chỉ thẳng nhân-tâm (Trực Chỉ Nhân Tâm)

và

Chỉ thẳng chân-tâm (Trực Chỉ Chân Tâm )

Bài viết

Trực Chỉ Nhân Tâm hay Trực Chỉ Chân Tâm ?

đã bàn luận xem trong 2 câu trên, câu nào hợp lý hơn ( hợp với lý thiền Thiền Tông hơn ), hợp với tinh thần Thiền Tông hơn, hợp với cách hành đạo Thiền Tông hơn ; và ta đến kết luận: Nhân Tâm và Chân Tâm đều hợp lý

a) nếu nói ‘Nhân Tâm’ là nói căn cơ của học trò

Nguyên lý của Phương Thức Thiền Tông là "Khéo dùng phương tiện ! " Khéo dùng phương tiện để trực chỉ chân tâm.

(Xem bài " Nguyên Lý Phương Thức Thiền Tông ")

Mà phương tiện được khéo dùng nếu vị thiền-sư chỉ vào căn cơ của học trò.

b) Chân Tâm : mục đích của pháp môn

mục đích của Thiền Tông bao giờ cũng là Phật Tánh. do đó pháp môn bao giờ cũng có mục đích là Trực Chỉ Chân Tâm ! Khi nhấn mạnh vào mục đích thì nên dùng câu Trực Chỉ Chân Tâm !

I) Nếu phải lựa chọn giữa ‘‘nhân tâm’’ và‘‘Chân Tâm’’ thì . . .

Nếu phải chọn lựa giữa ’ Nhân Tâm’ và ‘Chân Tâm’ thì sao ?

_Thì tôi bắt buộc phải chọn’Trực Chỉ Chân Tâm’ :

1) Mục đích bao giờ cũng là Phật Tánh. do đó cuối cùng lúc nào cũng là Trực Chỉ Chân Tâm .

2) Vả lại, đây là bài kệ ‘trình làng’, bài kệ mà Tổ Đạt Ma bày tỏ cương lĩnh của Thiền Tông ; so sánh với các tông phái đương thời ở Trung Hoa. Do đó phải nói cái thiết yếu căn bản của pháp môn Kiến Tánh : Chân Tâm ! Nếu nói Trực Chỉ Nhân Tâm thì làm sao người ta có thể tin rằng sẽ Kiến Tánh ?

Thế nên, nếu phải chọn lựa giữa .’ Nhân Tâm’ và ‘Chân Tâm’ thì bài kệ bắt buộc phải là :

Ngoài giáo truyền riêng

Chẳng lập văn tự

Chỉ thẳng Chân Tâm

Kiến Tánh Thành Phật

II) Trực chỉ minh tâm

Câu chuyện như vậy xem như đã giải quyết xong ? _Nhưng không ! tôi nghĩ rằng còn có một đáp án khác. Câu thứ ba của bài kệ có thể là :

_Trực Chỉ MINH Tâm !

Xem

Trực Chỉ. . . MINH Tâm !

( Trực Chỉ Nhân Tâm hay Trực Chỉ Chân Tâm ? [2] )

III) Tổ Đạt Ma:‘‘Trực chỉ Chân Tâm’’ và ‘‘Trực chỉ minh tâm’’

Tổ Đạt Ma đã giảng ‘‘Trực chỉ Chân Tâm’’ và ‘‘Trực chỉ minh tâm’’.

Xem bài

Tổ Đạt Ma và bài kệ của Tổ Đạt Ma

IV) Ngũ Tổ: ‘‘Trực chỉ Chân Tâm’’ và ‘‘Trực chỉ minh tâm’’

Ngũ Tổ đã giảng ‘‘Trực chỉ Chân Tâm’’ và ‘‘Trực chỉ minh tâm’’.

Xem bài

Ngũ Tổ và bài kệ của Tổ Đạt Ma

V) Lục Tổ: ‘‘Trực chỉ Chân Tâm’’ và ‘‘Trực chỉ minh tâm’’

Lục Tổ đã giảng ‘‘Trực chỉ Chân Tâm’’ và ‘‘Trực chỉ minh tâm’’.

Xem bài

Lục Tổ và bài kệ của Tổ Đạt Ma

VI) Chữ ‘‘nhân tâm’’ có nghĩa xấu, gần như tương đương với ‘‘lòng lang dạ thú’’

Chữ ‘‘nhân tâm’’, tiếng Hán Việt , và chữ ‘‘lòng người’’, tiếng nôm, thường được dùng với nghĩa xấu, gần như tương đương với ‘‘lòng lang dạ thú’’

1) Ví dụ về ‘‘nhân tâm’’

nhân tâm nan trắc

tối độc phụ nhân tâm

2) Ví dụ về ‘‘lòng người’’

_Câu ca dao

Dò sông dò biển dễ dò

Có ai lấy thước mà đo lòng người

_Lòng người độc như rắn rết

_Lòng người độc hơn rắn rết

VII) ‘‘Trực chỉ nhân tâm’’ = = > Phân-tâm học

Phần đông những người dùng ‘‘Trực chỉ nhân tâm’’ làm phương châm tu hành trở thành những học trò của khoa Phân-tâm học. Bởi vì ‘‘nhân tâm’’ là ‘‘vọng tâm’’, là vọng-ngã mà, nên họ tha hồ ngồi đó, tha hồ phân tích

‘‘vọng tâm’’, tha hồ phân tích vọng-ngã (mà họ gọi là bãn ngã) và gọi đó là tu hành !

Tha hồ phân tích như vậy rồi để làm gì ? Làm sao chứng ngộ Chân-tâm, Phật-tánh ?

_Họ không có câu trả lời thỏa đáng cho câu hỏi này,.

VIII) ‘‘Trực chỉ nhân tâm’’ = = > pháp môn hạng bét

1) Vì ‘‘Trực chỉ nhân tâm’’ = = > Phân-tâm học

Cho nên

‘‘Trực chỉ nhân tâm’’ = = > pháp môn hạng bét

2) Những người thấy cần phải được ‘‘Trực chỉ nhân tâm’’ ; để phân tích tâm trạng nội tại của mình, chính ra là những kẻ hạ trí hạ căn !

Tâm nổi lên lòng tham, đố kỵ, ghét ghen vv ; những điều đó dễ thấy. Thật dễ ợt để thấy những tâm trạng nội tại hạng bét của mình.

Cho nên

‘‘Trực chỉ nhân tâm’’ = = > pháp môn hạng bét

3) Nói một cách khác,

nhân tâm là cái thá gì mà phải trực chỉ ?

4) Chính ra, tại vì

ta thấy rằng cuộc đời là bể khổ

ta thấy rằng những tâm trạng nội tại của mình là hạng bét

cho nên ta mới tu hành

5) Nếu hiểu tu hành là phân tích tâm trạng nội tại của mình thì pháp môn đó còn kém pháp của nhà đại nho Vương Thông đời Tùy:

_Tự biết là Anh tự thắng là Hùng

vì Vương Thông có nói rõ là phải ‘tự thắng’ sau khi ‘tự biết’

6) Nhắc lại Thiền-tông là pháp môn Tối Thượng Thừa:

a) Mục đích Thiền-tông là Kiến Tánh là chứng ngộ Phật Tánh

Kiến Tánh là chứng ngộ Phật Tánh

Phật Tánh là Chân Tâm là Chân Như là Thường, Lạc, Ngã, Tịnh . . .

b) Cần biết rõ

_Chân Tâm

_Mục đích Thiền-tông

mới có thể tu theo Thiền-tông

Điều kiện tiên quyết để tu theo Thiền-tông là phải hiểu biết tin nhận Chân Tâm.

c) Còn Biết mình , tức là biết Vọng Tâm của mình, có cần không ?

_Thiền-tông là pháp môn Tối Thượng Thừa, việc ‘‘biết Vọng Tâm của mình’’ là quá dễ, Thiền-tông miễn nói đến !

IX) Thiền sư Nguyệt Khê giảng ‘‘chân tâm’’ và ‘‘minh tâm Kiến Tánh’’ thay vì ‘‘Trực chỉ nhân tâm’’

Thiền sư Nguyệt Khê là một trong ba Thiền sư cận đại , đã Kiến Tánh của Trung Hoa. Đóng góp của Thiền sư Nguyệt Khê cho Thiền Tông : nhờ Thiền sư Nguyệt Khê mà chúng ta biết tại sao ‘tham thoại đầu‘ lại có thể đưa đến sự Kiến Tánh.

Trong Cội nguồn truyền thừa và phương pháp tu trì của thiền tông, ======= Thiền sư Nguyệt Khê:

Định nghĩa của Thiền Đốn Ngộ là "Chẳng lập văn tự, chỉ thẳng tâm người, thấy tánh thành Phật". Tại sao phải chỉ thẳng tâm người, chẳng lập văn tự? Vì văn tự là một tên gọi giả danh, phải qua suy nghĩ rồi mới có thể biểu hiện ra, nên chỉ là một việc gián tiếp, còn bản thể của chơn tâm (cũng gọi là tự tánh) là một sự thực tế rốt ráo, cảnh giới ấy chẳng dùng kinh nghiệm suy nghĩ mà đến được, vậy cách gián tiếp ngôn ngữ văn tự, tự nhiên chẳng có cách để diễn tả. Nên Phật Thích Ca nói: "Ta thuyết pháp 49 năm, chưa từng nói một chữ", lại nói: "Kinh giáo liễu nghĩa như ngón tay chỉ mặt trăng, nếu thấy được mặt trăng thì biết ngón tay chẳng phải mặt trăng". Thế thì ngôn ngữ văn tự là ngón tay để chỉ mặt trăng, nhưng ngón tay chẳng phải mặt trăng, chỉ là một việc gián tiếp, sự chỉ thị gián tiếp dù cũng là một phương pháp để đạt đến bản thể chơn tâm, nhưng chẳng bằng sự rốt ráo giản dị của chỉ thị trực tiếp, lại sự chỉ thị của ngón tay (ngôn ngữ văn tự) truyền đến đời sau, có người lại nhận lầm cho ngón tay tức là mặt trăng . . . ========

Đoạn trên, tuy viết ‘‘Trực chỉ nhân tâm’’, Thiền sư Nguyệt Khê chỉ giảng ‘‘chân tâm’’ mà thôi.

Đến chương sau, Thiền sư Nguyệt Khê lại giảng ‘‘chân tâm’’ và ‘‘minh tâm Kiến Tánh’’ thay vì ‘‘Trực chỉ nhân tâm’’ :

===== Mục đích của Tham thiền là gì? Là muốn minh tâm kiến tánh. Cái quả minh tâm kiến tánh như thế nào? Là thấu triệt bổn nguyên, vượt ngoài tam giới, liễu thoát sanh tử, chẳng thọ hậu hữu, độ mình độ người, phổ lợi chúng sanh. Ấy là mục đích cuối cùng của loài người.

Nhưng muốn minh tâm kiến tánh, trước tiên phải rõ thế nào là tâm tánh. Tâm tánh là bổn nguyên tự tánh của chúng sanh, cũng gọi là Phật tánh, hoặc gọi Chơn như, Như lai. Thiền tông gọi là Bổn lai diện mục,. . .

nói "Tâm tánh" là chỉ ngay Chơn như tự tánh, chẳng phải tâm tánh của người đời. Người đời nói "tâm" ấy là vọng tâm, tức là vô minh, nay muốn minh tâm là minh cái tâm chơn thật cùng tột, nên gọi là Chơn như =====

X) Câu thứ ba bài kệ là ‘‘Trực chỉ Chân-tâm’’/‘‘Trực chỉ minh tâm’’

Bởi vì :

_Tổ Đạt Ma đã giảng ‘‘Trực chỉ Chân Tâm’’ và ‘‘Trực chỉ minh tâm’’.

_Ngũ Tổ đã giảng ‘‘Trực chỉ Chân Tâm’’ và ‘‘Trực chỉ minh tâm’’.

_Lục Tổ đã giảng ‘‘Trực chỉ Chân Tâm’’ và ‘‘Trực chỉ minh tâm’’.

_Chữ ‘‘nhân tâm’’ có nghĩa xấu, gần như tương đương với ‘‘lòng lang dạ thú’’

_‘‘Trực chỉ nhân tâm’’ dễ bị hiểu lầm thành môn Phân-tâm học

_‘‘Trực chỉ nhân tâm’’ dễ bị hiểu lầm thành pháp môn hạng bét

_Thiền sư Nguyệt Khê giảng ‘‘chân tâm’’ và ‘‘minh tâm Kiến Tánh’’ thay vì ‘‘nhân tâm’’ mặc dù Thiền sư đã viết‘‘Trực chỉ nhân tâm’’

Cho nên,

Câu thứ ba bài kệ của Tổ Đạt Ma là ‘‘Trực chỉ Chân-tâm’’/‘‘Trực chỉ minh tâm’’

Và ta có thể xem câu‘‘Trực chỉ nhân tâm’’, trong lần xuất bản đầu tiên (khoàng sáu trăm năm sau khi Tổ Đạt Ma đến Trung Hoa), của bài kệ của Tổ Đạt Ma như là một sự lầm lẫn.

*

*

* Lê Anh Chí *.

_____________

Kinh sách tham khảo

Kinh :

Kinh Đại Bát Niết Bàn, dịch giả Thích Trí Tịnh

Đại Thừa Kim Cang Kinh Luận

Cuộc đời Đức Phật (Trích dẫn Kinh), dịch giả Thích Trung Quán

Kinh Trường A Hàm, dịch giả Thích Thiện Siêu

Kinh Kim Cang, dịch giả Đoàn Trung Còn

Kinh Kim Cang, dịch giả Thích Trí Tịnh

Kinh Kim Cang và Chánh Pháp chưa từng có, dịch và chú giải : Thích Huyền Vi

Kinh Kim Cang, dịch giả Thích Duy Lực

Ngữ Lục (đến đời Lục Tổ):

Sáu cửa Thiếu Thất, Đạt Ma Sư Tổ, dịch giả Trúc Thiên

Luận Tối Thượng Thừa , Ngũ Tổ, dịch giả Thích Thanh Từ

Kinh Pháp Bảo Đàn, Lục Tổ, dịch giả Thích Minh Trực

Kinh Pháp Bảo Đàn, Lục Tổ, dịch giả Thích Duy Lực

Chứng Đạo Ca, Huyền Giác, dịch giả Trúc Thiên

Ngữ Lục (sau đời Lục Tổ):

Bá Trượng Ngữ Lục, dịch giả Thích Duy Lực

Truyền Tâm Pháp Yếu, Hoàng Bá, dịch giả Thích Duy Lực

Cội nguồn truyền thừa và phương pháp tu trì của thiền tông, Nguyệt Khê, dịch giả Mai Phúc Hiền

Chơn tâm trực thuyết, Phổ Chiếu

Lâm Tế Ngữ Lục

Thiền Đốn Ngộ, nhiều tác giả : Huyền Giác, Huệ Hải, Thạch Thành Kim, Oánh Sơn, Hư Vân; dịch giả Thích Thanh Từ

Tọa Thiền Luận, Đại Giác, dịch giả Như Hạnh

Tu tâm quyết, Phổ Chiếu

Sách :

Tứ Diệu Đế, Thích Thiện Hoa

Thiền Sư Việt Nam, Thích Thanh Từ

Tổ Thiền Tông, Thích Thanh Từ

Cao Tăng Dị Truyện, Hạnh Huệ biên dịch

Thiền Luận, Tập Thượng . Suzuki, dịch giả Trúc Thiên

*

*

Trang Nhà Kiến Tánh www.kientanh.com

-------------------------------------------------------

* Trang Chính * M ụ c L ụ c * Đoản Luận * Thơ *

------------------------------------------------------------------------------

* Hộp Thư * Nối kết Trang Nhà Phật Pháp Việt Nam * Nối kết Văn Học *

------------------------------------------------------------------------------

* Bài Xưa * Bài mới Kiến Tánh * Bài mới Trang LêAnhChí *

---------------------------------------------------------------