Minh Tâm Kiến Tánh

Lê Anh Chí

__________________________________________

Dàn Bài:

I) Trực Chỉ Minh Tâm , Kiến Tánh Thành Phật

II) Ý nghĩa của Trực Chỉ Minh Tâm

III) Minh Tâm , một đặc tính của Kiến Tánh

IV) Minh Tâm để/thì Kiến Tánh

V) Nguyên động lực của Kiến Tánh, Minh Tâm , Kiến Tánh

VI) Minh Tâm là Kiến Tánh

VII) Minh Tâm khác với "thấy sáng" trong thiền-định

VIII) Lấy tâm truyền tâm

IX) Thông Tâm Kiến Tánh !

__________________________________________

I) Trực Chỉ MINH Tâm, Kiến Tánh Thành Phật

Mục đích tu thiền là MINH Tâm Kiến Tánh !. Ít ra , 30 năm trở về trước, người ta thường nói như vậy.

Cội nguồn truyền thừa và phương pháp tu trì của thiền tông, Thiền-sư Nguyệt Khê:

{{ Mục đích của Tham thiền là gì? Là muốn minh tâm kiến tánh. Cái quả minh tâm kiến tánh như thế nào? Là thấu triệt bổn nguyên, vượt ngoài tam giới, liễu thoát sanh tử, chẳng thọ hậu hữu, độ mình độ người, phổ lợi chúng sanh. Ấy là mục đích cuối cùng của loài người. }}

Tôi nghĩ rằng " MINH Tâm Kiến Tánh " là do người ta :

_ghép hai câu cuối của bài kệ :

Trực Chỉ MINH Tâm

Kiến Tánh Thành Phật

_và rút gọn lại (bỏ 4 chữ đầu và cuối) mà thành !

II) Ý nghĩa của Trực Chỉ Minh Tâm

Ý nghĩa của Trực Chỉ Minh Tâm:

1) MINH Tâm = tâm sáng

tâm sáng = Chân Tâm

Trực Chỉ MINH Tâm = Trực Chỉ Chân Tâm

2) MINH Tâm = làm sáng cái tâm

Trực Chỉ MINH Tâm = Trực Chỉ, làm sáng cái tâm

a) tâm = vọng tâm

Trực Chỉ MINH Tâm = Trực Chỉ, làm sáng vọng tâm

làm sáng vọng tâm thì Kiến Tánh

b) tâm = chân tâm

Trực Chỉ MINH Tâm = Trực Chỉ, làm sáng Chân Tâm

Chân Tâm thì dĩ nhiên đã tự sáng. Vậy, làm sáng Chân Tâm có nghĩa là làm Chân Tâm hiển lộ.

Do đó,

Trực Chỉ MINH Tâm = Trực Chỉ, làm Chân Tâm hiển lộ.

III) Minh Tâm , một đặc tính của Kiến Tánh

Minh Tâm là một đặc tính của Kiến Tánh : Kiến Tánh thì thấy tâm tỏ sáng (Minh Tâm). Minh Tâm (làm sáng tâm) thì Kiến Tánh.

Các thiền-sư khi diễn tả trạng thái Kiến Tánh có nói đến tâm tỏ sáng (Minh Tâm).

Kinh Pháp Bảo Đàn (dịch giả Thích Minh Trực) :

{{ _Sư lại nói kệ rằng:

Ông tên là Pháp Đạt
Siêng tụng hoài, không dứt
Tụng không theo âm thinh
Minh Tâm mới gọi Phật
_thấy một người khách tụng kinh.  Huệ Năng này nghe qua, tâm liền mở mang tỏ sáng, mới hỏi khách tụng kinh gì? 

_Huệ Năng này sanh tại xứ dã man, giọng nói nặng âm thổ ngữ, nhờ Tổ Sư truyền pháp, nay đã được tỏ sáng, thì chỉ nên lấy tánh mình mà độ mình mới phải. }}

Kệ Kiến Tánh của Thiền Sư Chân Nguyên (đời vua Lê Hi Tông) :

{{

Nghìn sông nước lắng trăng in bóng,

Hoa nở khắp nơi rực sắc hồng

. . .

Che trời che đất đây tâm báu,

Không cổ không kim tự tánh châu.

Giá trị càn khôn chưa dễ trả,

Sáng ngời pháp giới vẫn hằng như

}}

IV) Minh Tâm để/thì Kiến Tánh

Chữ Minh dùng trong "Minh Tâm Kiến Tánh" như trong câu :

_Mục đích tu thiền là Minh Tâm Kiến Tánh

là động từ, vì Kiến là động từ .

Do đó,

MINH Tâm chỉ có thể có nghĩa:

MINH Tâm = làm sáng cái tâm

Làm sáng Tâm để Kiến Tánh

Làm sáng Tâm thì Kiến Tánh

Vì sao phải/nên Làm Sáng Tâm ?

_Trích Luận Tối Thượng Thừa của Ngũ Tổ :

{{ Kinh Thập Địa nói: "Trong thân chúng sanh có Phật tánh Kim cang, ví như mặt trời tròn đầy sáng suốt không ngăn ngại. Chỉ vì bị mây đen ngũ ấm che đậy, như ngọn đèn để trong bình, ánh sáng không thể chiếu soi. Thí như thế gian tám hướng mây mù đều dậy, khắp nơi đều tối tăm. Mặt trời đâu có tan hoại, tại sao không có ánh sáng? Ánh sáng nguyên không hoại, vì bị mây mù che.. . " }}

Đoạn trích kinh trên của Ngũ Tổ giải thích được sự Minh Tâm Kiến Tánh :

Làm cho Phật Tánh không bị ngăn che = = > Làm sáng Tâm

Làm cho Phật Tánh không bị ngăn che = = > Minh Tâm Kiến Tánh

V) Nguyên động lực của Kiến Tánh, Minh Tâm , Kiến Tánh

Sự Kiến Tánh thường diễn ra theo thứ tự sau :

a) Nguyên động lực của Kiến Tánh : thường là một chuyển ngữ

b) Minh Tâm ,

c) Kiến Tánh

Trong bài Nguyên Lý Vượt Nhập và Phá Nhập

1) NHẢY Một Cái vào thẳng đất Như Lai (Thiền Sư Huyền Giác)
(câu chuyển ngữ : nguyên động lực của Kiến Tánh)

NHẢY Một Cái : Minh Tâm

vào thẳng đất Như Lai : Kiến Tánh

2) Nguyên Lý Vượt Nhập : Vượt rào vô thủy vô minh mà Nhập đất Như Lai !

("Không trụ vào đâu cả ": nguyên động lực của Kiến Tánh)

Vượt rào vô thủy vô minh : Minh Tâm

Nhập đất Như Lai : Kiến Tánh

3) Nguyên Lý Phá Nhập là Phá rào vô thủy vô minh mà Nhập đất Như Lai !

(nghi-tình tan vỡ : nguyên động lực của Kiến Tánh)

Phá rào vô thủy vô minh : Minh Tâm

Nhập đất Như Lai : Kiến Tánh

VI) Minh Tâm là Kiến Tánh

Minh Tâm là Kiến Tánh ! Minh Tâm thường được dùng như đồng nghĩa với Kiến Tánh

Lý do là vì ranh giới giữa Minh Tâm và Kiến Tánh thật lờ mờ. Khi hành giả ý thức được tâm sáng thì đã Kiến Tánh rồi. Vả lại, Minh Tâm (tăm tỏ sáng) là một đặc tính chính yếu của sự Kiến Tánh  . Trong Kinh Lăng Nghiêm, Đức Như Lai gọi Phật Tánh là Thắng Tịnh Minh Tâm .

Do đó, trong Kinh Pháp Bảo Đàn, Lục Tổ, hay dùng chữ Minh Tâm (tăm tỏ sáng) để chỉ sự Kiến Tánh .

VII) Minh Tâm khác với "thấy sáng" trong thiền-định

Minh Tâm là một thuật ngữ của Thiền-tông. Minh Tâm khác với "thấy sáng" trong thiền-định .

Khi tu tập thiền-định ta thường "thấy sáng" :

_sau một thời gian tu tập, thỉnh thoảng ta thấy đốm sáng, cả những lúc không ngồi thiền

_lúc thiền định : ánh sáng chụp từ trên không xuống

_lúc nhập định , thấy sáng lên

Những "thấy sáng" này chẳng phải là "tâm tỏ sáng" (Minh Tâm).

"Tâm tỏ sáng" là thấy vũ trụ sáng, cảnh cảnh sáng,như như ( Vì "tâm sáng" nên cảnh sáng) .

VIII) Lấy tâm truyền tâm

Lấy tâm truyền tâm là pháp thiền Thiền Tông :

_thầy dùng sở ngộ của mình, thiền lý của mình, tùy theo căn cơ của trò mà chỉ điểm trò được Kiến Tánh .

_thầy Làm Sáng Tâm học trò .

_MINH Tâm thẳng không qua nhiều giáo điều , văn tự rườm rà.

Lấy tâm truyền tâm chính là Làm Sáng Tâm, chính là Trực Chỉ MINH Tâm vậy.

IX) Thông Tâm Kiến Tánh !

Thay vì nói "Minh Tâm Kiến Tánh" ta có thể nói "Thông Tâm Kiến Tánh!"

Như đã viết trong phần "IV) Minh Tâm để/thì Kiến Tánh" :

{{ Đoạn trích kinh trên của Ngũ Tổ giải thích được sự Minh Tâm Kiến Tánh :

Làm cho Phật Tánh không bị ngăn che = = > Làm sáng Tâm

Làm cho Phật Tánh không bị ngăn che = = > Minh Tâm Kiến Tánh}}

Mà

Làm cho Phật Tánh không bị ngăn che = Làm thông Tâm

Do đó,

Làm cho Phật Tánh không bị ngăn che = = > Thông Tâm Kiến Tánh

"Thông Tâm Kiến Tánh!" lại ứng hợp với bốn câu kệ sau của Đạt Ma Sư Tổ (Ngài trả lời câu hỏi "thế nào là Tổ?") :

. . . Đạt đại đạo hề quá lượng

Thông Phật Tâm hề xuất độ

Chẳng cùng phàm thánh sánh vai

Siêu nhiên tên gọi là Tổ

Xin nhớ, Đạt Ma Sư Tổ đã nói :

Thông Phật Tâm hề .

*

*

* Lê Anh Chí *.

_____________

Kinh sách tham khảo

Kinh :

Kinh Đại Bát Niết Bàn, dịch giả Thích Trí Tịnh

Đại Thừa Kim Cang Kinh Luận

Cuộc đời Đức Phật (Trích dẫn Kinh), dịch giả Thích Trung Quán

Kinh Kim Cang, dịch giả Đoàn Trung Còn

Kinh Kim Cang, dịch giả Thích Trí Tịnh

Kinh Kim Cang và Chánh Pháp chưa từng có, dịch và chú giải : Thích Huyền Vi

Kinh Kim Cang, dịch giả Thích Duy Lực

Kinh Lăng Nghiêm, dịch giả Trí Độ và Tuệ Quang

Ngữ Lục (đến đời Lục Tổ):

Sáu cửa Thiếu Thất, Đạt Ma Sư Tổ, dịch giả Trúc Thiên

Luận Tối Thượng Thừa , Ngũ Tổ, dịch giả Thích Thanh Từ

Kinh Pháp Bảo Đàn, Lục Tổ, dịch giả Thích Minh Trực

Kinh Pháp Bảo Đàn, Lục Tổ, dịch giả Thích Duy Lực

Chứng Đạo Ca, Huyền Giác, dịch giả Trúc Thiên

Ngữ Lục (sau đời Lục Tổ):

Bá Trượng Ngữ Lục, dịch giả Thích Duy Lực

Truyền Tâm Pháp Yếu, Hoàng Bá, dịch giả Thích Duy Lực

Cội nguồn truyền thừa và phương pháp tu trì của thiền tông, Nguyệt Khê, dịch giả Mai Phúc Hiền

Chơn tâm trực thuyết, Phổ Chiếu

Lâm Tế Ngữ Lục

Thiền Đốn Ngộ, nhiều tác giả : Huyền Giác, Huệ Hải, Thạch Thành Kim, Oánh Sơn, Hư Vân; dịch giả Thích Thanh Từ

Tọa Thiền Luận, Đại Giác, dịch giả Như Hạnh

Tu tâm quyết, Phổ Chiếu

Sách :

Tứ Diệu Đế, Thích Thiện Hoa

Thiền Sư Việt Nam, Thích Thanh Từ

Tổ Thiền Tông, Thích Thanh Từ

Cao Tăng Dị Truyện, Hạnh Huệ biên dịch

Trang Nhà Kiến Tánh www.kientanh.com

--------------------------------------------------------------

* Trang Chính * M ụ c L ụ c * Đoản Luận * Thơ *

------------------------------------------------------------------------------

* Hộp Thư * Bài mới * Nối kết Trang Nhà Phật Pháp Việt Nam *

------------------------------------------------------------------------------