Khi chưa Kiến Tánh thì Vọng và Chân đều là . . . Vọng !

Lê Anh Chí

Dàn Bài :

I ) Kinh Lăng Nghiêm : " Vọng và Chân đều là Vọng  "

II ) Khi chưa thấy tánh thì Vọng và Chân đều là . . . Vọng !

III ) Trạng thái Kiến Tánh : Tất cả là Chân

IV ) Kiến Tánh rồi : Vọng là Vọng, Chân là Chân

V ) Kiến Tánh rồi : Vọng có thể biến thành Chân

VI ) Thần thông và diệu dụng, gánh nước cùng bửa củi !

VII ) Vẫn phải dùng Vọng Tâm

I ) Kinh Lăng Nghiêm : " Vọng và Chân đều là Vọng  "

Trong hội Lăng Nghiêm, Phật có nói : " Vọng và Chân đều là Vọng  ".

Câu kệ này ở phần đầu kinh, khi Phật giảng cho ông A Nan về vọng tâm, về tri kiến của chúng sinh :

Nói Vọng để chỉ rõ Chân 

Vọng và Chân đều là Vọng 

Câu kệ này rất dễ hiểu : tri kiến của chúng sinh là vọng, được Phật chỉ cho biết vọng biết chân, rồi nhờ đối đãi (Nói Vọng để chỉ rõ Chân), nên xác định được Chân. Nhưng cái Chân, mà tri kiến vọng của chúng sinh xác định được vẫn là vọng, vì chỉ do đối đãi, thí dụ nên xác định.

Nói rõ hơn, . . .

II ) Khi chưa thấy tánh thì Vọng và Chân đều là . . . Vọng !

Khi chưa thấy tánh thì Vọng và Chân đều là . . . Vọng ! Bởi vì, khi chưa thấy tánh thì Tâm của ta là Vọng. Thực trạng của (Vọng) Tâm là Vô Ngã ! Chẳng có Ngã ! chẳng phải là ta ! ( Xem bài "Chẳng phải Vô Ngã, chẳng phải Đại Ngã ")

Mà một khi Tâm là Vọng thì vạn cảnh đều là . . . Vọng ! Như câu thơ nổi tiếng của Nguyễn Du :

Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ !

Tâm buồn cảnh buồn, tâm vui cảnh vui, một khi Tâm là Vọng thì vạn cảnh đều là . . . Vọng , sự sự đều là Vọng .

Kiến Tánh rồi , thì mới thấy Chân. Bởi vì :

Kiến Tánh là chứng ngộ Phật Tánh,

là chứng ngộ Đại Niết Bàn,

là chứng ngộ Thường, Lạc, Ngã, Tịnh,

là chứng ngộ Bản Thể của Tâm

là chứng ngộ Chân Tâm

là chứng ngộ Chân

Chính đây là nguyên lý sống còn của Thiền Tông : Kiến Tánh rồi , thì mới thấy Chân, biết Chân, sống với Chân.

III ) Trạng thái Kiến Tánh : Tất cả là Chân

Kiến Tánh là chứng ngộ Phật Tánh,

là chứng ngộ Thường, Lạc, Ngã, Tịnh,

là chứng ngộ Chân

một khi Tâm là Chân thì vạn cảnh đều là Chân, sự sự đều là Chân.

Vì thế, ở Trạng thái Kiến Tánh : Tất cả là Chân.

IV ) Kiến Tánh rồi : Vọng là Vọng, Chân là Chân

Khi chưa thấy tánh thì Vọng và Chân đều là Vọng 

Trạng thái Kiến Tánh : Tất cả là Chân.

Kiến Tánh rồi , thì mới thật sự thấy Chân , mới thật sự biết thế nào là Chân.

Kiến Tánh rồi , mới thật sự biết thế nào là Chân, biết thế nào là Vọng.

Kiến Tánh rồi : Vọng là Vọng, Chân là Chân.

V ) Kiến Tánh rồi : Vọng có thể biến thành Chân

Khi ở trạng thái Kiến Tánh : Tất cả là Chân, Tất cả là Thường, Lạc, Ngã, Tịnh.

Trạng thái Kiến Tánh này thường hằng được một thời gian, rồi sau đó vọng tưởng có thể trở lại.

Tại sao vọng tưởng có thể trở lại ? - Đây là thói quen bình sinh, tập khí từ vô thủy

Vì khi chưa thấy tánh  Vọng và Chân đều là Vọng : bình thường đi tới đi lui, làm việc, ta thường suy nghĩ vẫn vơ, nói vẫn vơ, thường sống trong Vọng. Sau khi Kiến Tánh , thói quen, phản xạ vẫn còn đó : như khi ra ngoài đường , gặp người quen chào hỏi "Mạnh giỏi không ?" chẳng hạn, thì khi đang tay bắt mặt mừng đó, cái Vọng đã về ! Thói quen bình sinh, tập khí từ vô thủy mà thôi !

Bởi vậy, sau khi Kiến Tánh thì bảo nhậm :

Làm sao để đi đứng nằm ngồi đều thấy tánh.

Tức là

biến những vọng tưởng, thói quen bình sinh, tập khí đó thành đại viên cảnh trí.

Sau khi Kiến Tánh, dùng sự Kiến Tánh của mình , để biến vọng tưởng, thói quen, tập khí thành Chân.

Kiến Tánh rồi : Vọng có thể biến thành Chân !

VI ) Thần thông và diệu dụng, gánh nước cùng bửa củi !

Đi đứng nằm ngồi đều thấy tánh ! Việc bảo nhậm này, người ngoài nhìn vào thấy như thời gian luống uổng trôi qua ! (Bởi vì cũng chỉ những hành động tới lui như bao kẻ phàm phu). Nhưng không phải thế, sự thực thì :

Đi đứng nằm ngồi, ngắm cảnh mà lại thấy như ở Cực Lạc thế giới

Hoa tay múa chân đó, mà lại thấy như đại cơ đại dụng, như sử dụng thần thông !

Vì thấy tánh !

Bàng Cư Sĩ (Bàng Long Uẩn) nói :

Thần thông và diệu dụng

Gánh nước cùng bửa củi !

đây là diễn tả cái thấy, cái trạng thái bảo nhậm :

đi đứng nằm ngồi đều thấy tánh

gánh nước cùng bửa củi vẫn thấy tánh

Trạng thái bảo nhậm này cao siêu mầu nhiệm như thần thông và diệu dụng !

Chớ còn :

gánh nước là gánh nước,

bửa củi là bửa củi 

chẳng phải là thần thông .

Chỉ khác ở Tâm của người gánh nước bửa củi :

Cũng thì bửa củi , mà Tâm của người Kiến Tánh thì thấy khác : một nhát búa đã chém xuống, thấy như càn khôn hợp rồi lại chia, thấy như chấn động sơn hà đại địa !

Nên gọi là : thần thông và diệu dụng !

VII ) Vẫn phải dùng Vọng Tâm

Trong hội Lăng Nghiêm, Phật bảo ông A Nan: " Chẳng phải tôi khuyên ông đừng chấp cái đó làm tâm . . .".

Câu này ở phần đầu kinh, khi Phật giảng cho ông A Nan về vọng tâm, về tri kiến của chúng sinh ; trước đó ông A Nan đã định nghĩa tâm : " cái suy nghĩ đó là tâm của tôi" , và Phật đã giảng đó chẳng phải là tâm thật (mà chỉ là " tưởng tượng những tướng giả dối của tiền trần", chỉ là " hình ảnh của phân biệt pháp trần").

Trước những lý luận của Phật, ông A Nan rất hoang mang không rõ đâu là tâm ; vì thế, Phật bảo ông A Nan: " Chẳng phải tôi khuyên ông đừng chấp cái đó làm tâm . . .". Tức là : phải dùng vọng tâm mà tu hành.

(Trong hội Lăng Nghiêm, ở giai đoạn này, ông A Nan chưa hiểu, chưa phân biệt được Vọng Tâm và Chân Tâm).

Trong Thiền Tông, ta cũng phải dùng vọng tâm mà tu hành, để Kiến Tánh.

Nhưng ta cần luôn nhớ rằng tâm đó là Vọng-tâm , là Vô Ngã, là Không, chẳng phải là tâm thật ( xem bài " Chẳng phải Vô Ngã, chẳng phải Đại Ngã  ") ; mà cần phải đi đến sự Kiến Tánh.

Kiến Tánh rồi, thì mới là Chân !

-------------------------------------

Kinh sách tham khảo

Kinh :

Kinh Đại Bát Niết Bàn, dịch giả Thích Trí Tịnh

Đại Thừa Kim Cang Kinh Luận

Cuộc đời Đức Phật (Trích dẫn Kinh), dịch giả Thích Trung Quán

Kinh Kim Cang

Kinh Lăng Nghiêm, dịch giả Trí Độ và Tuệ Quang

Kinh Trường A Hàm, dịch giả Thích Thiện Siêu

Kinh Vô Ngã Tướng,  dịch giả Phạm Kim Khánh

Ngữ Lục (đến đời Lục Tổ):

Sáu cửa Thiếu Thất, Đạt Ma Sư Tổ, dịch giả Trúc Thiên

Kinh Pháp Bảo Đàn, Lục Tổ, dịch giả Thích Minh Trực

Chứng Đạo Ca, Huyền Giác,  dịch giả Trúc Thiên

Ngữ Lục (sau đời Lục Tổ):

Bá Trượng Ngữ Lục, dịch giả Thích Duy Lực

Cội nguồn truyền thừa và phương pháp tu trì của thiền tông, Nguyệt Khê

Chơn tâm trực thuyết, Phổ Chiếu

Lâm Tế Ngữ Lục

Lê Anh Chí.

--------------------------------------------------------------

* Trang Chính * M ụ c L ụ c * Đoản Luận * Thơ *

------------------------------------------------------------------------------

* Hộp Thư * Bài mới * Nối kết Trang Nhà Phật Pháp Việt Nam *

------------------------------------------------------------------------------

Trang Nhà Kiến Tánh www.kientanh.com