Chẳng phải "Không nghĩ thiện, không nghĩ ác" !

                        ( Bài pháp đầu tiên của Lục Tổ )

 

                                        Lê Anh Chí

 

Dàn Bài :

I ) Khéo dùng phương tiện và Ngón tay chỉ mặt trăng

II ) Câu chuyện Lục Tổ và Huệ Minh

III ) Chẳng phải "chớ sanh một niệm"

IV ) Chẳng phải " Không nghĩ thiện, không nghĩ ác "

V ) Tại sao Huệ Minh ngộ ?

VI ) Thật là ‘thượng trí đại căn’ !

VII ) Bài pháp đầu tiên = chẳng phải là bài pháp !

VIII ) Bài pháp đầu tiên = Khéo dùng phương tiện !

 

 

I ) Khéo dùng phương tiện và Ngón tay chỉ mặt trăng

 

Nguyên lư của Thiền Tông là "Khéo dùng phương tiện ! "

        (Xem bài " Nguyên Lư Phương Thức Thiền Tông ")

Các vị Tổ có khi khéo dùng phương tiện một cách rất độc đáo. Chuyển ngữ, cử chỉ, việc làm quái dị , làm cho đệ tử được Kiến Tánh. Những câu chuyện Kiến Tánh này được truyền tụng cho hậu học và gây hiểu lầm không ít.

 

Vấn đề là : Ngón tay chỉ mặt trăng !

Phương tiện là ngón tay, mục đích (Kiến Tánh ) là mặt trăng. Người học thường lầm ngón tay là mặt trăng . Thường lầm  phương tiện và cứu cánh.

Một trong những câu chuyện Kiến Tánh bị hiểu lầm nhiều nhất là :

        câu chuyện Kiến Tánh của Huệ Minh

tức là :

        Bài pháp đầu tiên của Lục Tổ

 

 

II ) Câu chuyện Lục Tổ và Huệ Minh

 

Khi đại chúng biết Lục Tổ được truyền y bát, th́ có mấy trăm người đuổi theo để đoạt lại, trong đó có một Tăng tên tục là Trần Huệ Minh ngày trước làm Tứ Phẩm tướng quân, tánh t́nh thô bạo, dẫn đầu đi trước, đuổi kịp Lục Tổ. Lục Tổ để y bát trên tảng đá và nói rằng: "Y bát là vật làm tin, há dùng sức mà đoạt được sao? ", rồi ẩn ḿnh trong đám cỏ. Huệ Minh đến, muốn lấy y bát mà chẳng nhúc nhích được, liền kêu lớn lên : "Hành giả! Hành giả! Tôi v́ Pháp đến, chẳng v́ Y đến."

Lục Tổ liền ra ngồi trên tảng đá, Huệ Minh đảnh lễ nói rằng:

        Mong hành giả v́ tôi thuyết Pháp.

Lục Tổ nói:

        Ông đă v́ Pháp mà đến đây, th́ nên dứt bặt trần duyên, chớ sanh một niệm, tôi sẽ v́ ông mà thuyết.

Một hồi sau Lục Tổ nói:

        Không nghĩ thiện, Không nghĩ ác, đang khi ấy cái ǵ là bản lai diện mục của Thượng Tọa Minh ?

Huệ Minh ngay đó đại ngộ,

 

 

III ) Chẳng phải "chớ sanh một niệm"

 

Chẳng phải "chớ sanh một niệm" : chớ sanh một niệm là vào cơi trời Vô Tưởng. Cơi này có sách liệt vào Tứ Thiền, có sách liệt vào Vô Sở Hữu Xứ của Tứ Không ; trong cả hai trường hợp , đều kém xa Diệt Thọ Tưởng Định nên chưa phải A La Hán.

Do đó , "chớ sanh một niệm"  dĩ nhiên chẳng phải là Kiến Tánh !

 

 

IV ) Chẳng phải " Không nghĩ thiện, không nghĩ ác "

 

Chẳng phải " Không nghĩ thiện, không nghĩ ác " : như trường hợp trên, " Không nghĩ thiện, không nghĩ ác " là vào cơi trời Vô Tưởng. Cơi này kém xa Diệt Thọ Tưởng Định , chưa phải A La Hán.

Do đó , " Không nghĩ thiện, không nghĩ ác " dĩ nhiên c̣n kém xa sự Kiến Tánh !

 

 

V ) Tại sao Huệ Minh ngộ ?

 

Tại sao Huệ Minh ngộ ? - Huệ Minh ngộ khi t́m cách ( quán chiếu ) để trả lời câu hỏi :

        cái ǵ là bản lai diện mục của Thượng Tọa Minh ?

Xưa nay, hầu hết thiền sinh đều tự đặt câu hỏi :

        cái ǵ là bản lai diện mục của ta ?

và hầu hết đều  chẳng chứng ngộ ! ( dù mọi người đều biết rằng câu trả lời, về lư,  là : Phật Tánh ! )

Huệ Minh ngộ , đây là trường hợp cực kỳ đặc biệt, và do những yếu tố sau :

        1) Kinh Ngạc : Huệ Minh đến, muốn cướp y bát mà y bát chẳng nhúc nhích được khỏi tảng đá, nên kinh sợ : rồi đổi ư mà một ḷng cầu pháp.

        2) Đang lắng ḷng nghe pháp, th́ Lục Tổ bảo "chớ sanh một niệm" , Huệ Minh lại "chớ sanh một niệm" để nghe pháp.

        3) Lại nghe Lục Tổ bảo " Không nghĩ thiện, không nghĩ ác ", Huệ Minh lại " Không nghĩ thiện, không nghĩ ác " 

        4) Kinh Ngạc : v́ thay v́ nói pháp, Lục Tổ lại đặt câu hỏi

        5) Từ cái Kinh Ngạc này và từ chỗ " Không nghĩ thiện, không nghĩ ác ", Huệ Minh t́m cách ( quán chiếu ) để trả lời câu hỏi :

        cái ǵ là bản lai diện mục của Thượng Tọa Minh ?

th́ bỗng dưng chứng bản lai diện mục !

        6) yếu tố cuối là căn cơ của Huệ Minh ; Huệ Minh có căn cơ với câu hỏi

                cái ǵ là bản lai diện mục của ta ?

câu hỏi này có lẽ Huệ Minh đă từng tự đặt , và hôm đó , cộng thêm những yếu tố trên Huệ Minh đă ngộ !

 

Này các đạo hữu, các đạo hữu có thể thử xem có thể ngộ như Huệ Minh không. Để thử, cần phải tuần tự làm theo những điều Huệ Minh đă làm. Thử như vậy, cũng rất khó ngộ, v́ thiếu những yếu tố sau :

        1) Kinh Ngạc : v́ y bát chẳng nhúc nhích được khỏi tảng đá

        4) Kinh Ngạc : v́ thay v́ nói pháp, Lục Tổ lại đặt câu hỏi

        6) căn cơ của Huệ Minh 

Rất khó chứng ngộ như vậy. Dầu sao cũng nên thử xem !

 

 

VI ) Thật là ‘thượng trí đại căn’ !

 

Huệ Minh thật là ‘thượng trí đại căn’ ! V́, như trên đă nói, rất khó mà chứng ngộ khi trả lời câu hỏi

                cái ǵ là bản lai diện mục của ta ?

Tuy nhiên, Huệ Minh c̣n kém xa Lục Tổ : Huệ Minh cần có thầy, cần Lục Tổ ‘dọn tâm’ cho Huệ Minh nhiều lần, rồi sau đó, mới đặt câu hỏi :

        cái ǵ là bản lai diện mục của Thượng Tọa Minh ?

 

 

VII ) Bài pháp đầu tiên = chẳng phải là bài pháp !

 

Bài pháp đầu tiên = chẳng phải là bài pháp ! bởi v́ rốt cuộc bài pháp chỉ là một câu hỏi.

Nhưng đối với Thiền Tông, đây là một bài pháp , v́ khéo dùng phương tiện  . . .

 

 

VIII ) Bài pháp đầu tiên = Khéo dùng phương tiện !

 

Nguyên lư của Thiền Tông là "Khéo dùng phương tiện ! "

Bài pháp đầu tiên của Lục Tổ rơ ràng là ‘Khéo dùng phương tiện !’

 

Làm sao để chỉ điểm cho người được Kiến Tánh : đó là bổn phận của các vị Tổ !

 

____________________

 

Kinh sách tham khảo

Kinh :

        Kinh Đại Bát Niết Bàn, dịch giả Thích Trí Tịnh

        Đại Thừa Kim Cang Kinh Luận

        Cuộc đời Đức Phật (Trích dẫn Kinh), dịch giả Thích Trung Quán

        Kinh Kim Cang

        Kinh Lăng Nghiêm,  dịch giả   Trí Độ và Tuệ Quang

        Kinh Trường A Hàm,  dịch giả   Thích Thiện Siêu

        Kinh Vô Ngă Tướng,  dịch giả Phạm Kim Khánh

Ngữ Lục (đến đời Lục Tổ):

        Sáu cửa Thiếu Thất, Đạt Ma Sư Tổ, dịch giả Trúc Thiên

        Kinh Pháp Bảo Đàn, Lục Tổ, dịch giả Thích Minh Trực

        Kinh Pháp Bảo Đàn, Lục Tổ, dịch giả Thích Duy Lực

        Chứng Đạo Ca, Huyền Giác,  dịch giả Trúc Thiên

Ngữ Lục (sau đời Lục Tổ):

        Bá Trượng Ngữ Lục, dịch giả Thích Duy Lực

        Cội nguồn truyền thừa và phương pháp tu tŕ của thiền tông, Nguyệt Khê, dịch giả Mai Phúc Hiền

        Chơn tâm trực thuyết, Phổ Chiếu

 

 

* Lê Anh Chí *.

        --------------------------------------------------------------

        * Trang Chính * M ụ c  L ụ c  * Đoản Luận * Thơ *

------------------------------------------------------------------------------

* Hộp Thư * Bài mới * Nối kết Trang Nhà Phật Pháp Việt Nam *

------------------------------------------------------------------------------

              Trang Nhà Kiến Tánh www.kientanh.com